James Stroud z firmy Southco wyjaśnia znaczenie kluczowych elementów w systemach zatrzasków obrotowych znajdujących zastosowanie w obudowach i urządzeniach z wielu dziedzin przemysłu i omawia najważniejsze elementy, które należy wziąć pod uwagę podczas wyboru systemu zatrzaskowego.

Mówią, że „całość jest większa od sumy części składowych” – ale czy zawsze jest to zgodne z prawdą? W każdym systemie mechanicznym komponenty najwyższej jakości zapewniają optymalne parametry tylko wtedy, gdy zostały zaprojektowane do współpracy ze sobą i są właściwie zmontowane. Najlepszym przykładem są tu właśnie systemy zatrzasków obrotowych.

Systemy zatrzasków obrotowych są szeroko stosowane w wielu dziedzinach przemysłu jako efektywne i niezawodne mechanizmy zdalnie obsługiwanych blokady drzwi wejściowych i wyjściowych, przedziałów, przegród i szafek, łącząc bezpieczeństwo z wygodą użytkowania. Typowy system składa się z trzech głównych elementów: samego zatrzasku obrotowego, elementu uruchamiającego z interfejsem użytkownika oraz kabla łączącego oba te elementy. Jednym z najpopularniejszych obecnie przykładów użycia zatrzasku obrotowego jest odblokowywanie maski samochodu. W tym przypadku elementem uruchamiającym jest ręczna dźwignia dostępna z fotela kierowcy, połączona za pomocą linki z zamkiem maski. Pociągnięcie dźwigni powoduje zdalne odblokowanie zamka.

O efektywnej i niezawodnej pracy całości, wymogach odnośnie serwisowania oraz zadowoleniu użytkownika decyduje tu wzajemna kompatybilność trzech wymienionych elementów. Każde pójście na kompromis w tej kwestii będzie skutkowało pogorszeniem właściwości całego systemu zatrzaskowego. Dlatego też, gdy tylko jest to możliwe projektant powinien wybierać spośród wielu dostępnych opcji jedynie elementy pochodzące od zaufanego dostawcy.

System zatrzaskowy
Wybierając zamek, warto zwrócić uwagę na odpowiedni zatrzask obrotowy, ponieważ jest on kluczowym elementem całego systemu. Najważniejszym, decydującym parametrem w dowolnej aplikacji powinny być wymiary lub wytrzymałość zatrzasku. Dla przykładu, znacznie mocniejszy model będzie potrzebny w dużym pojeździe budowlanym niż w schowku na jachcie.

Inną ważną kwestią jest wybór zatrzasku jedno- lub dwustopniowego. Wariant dwustopniowy jest rekomendowany tam, gdzie niezbędne jest zapewnienie większego bezpieczeństwa w przypadku niedomknięcia zamka, zapobiegające np. przypadkowemu otwarciu drzwi. Najlepszym przykładem są tu drzwi samochodowe. Nawet po niedomknięciu w dalszym ciągu pozostaną one zablokowane przed otwarciem.

Na rynku dostępnych jest wiele systemów zatrzaskowych różniących się parametrami. Wybór między nimi będzie zawsze w pewnym stopniu zależny od tego, czy zatrzask jest zamocowany do sztywnego czy elastycznego panelu. Poza tym, niektóre systemy oferują wiele opcji zatrzaskiwania, co pozwala dowolnie konfigurować zatrzask obrotowy bez zmiany ogólnego projektu w danej aplikacji.

Ważną kwestią jest rozważenie czy potrzeby będzie zatrzask obrotowy z pojedynczym czy z podwójnym rotorem. Większość tego typu mechanizmów zawiera pojedynczy rotor uruchamiający zapadkę. Mechanizmy z podwójnym rotorem tolerują większe niedopasowanie i zapewniają większą siłę blokowania, co daje możliwość pracy z większymi obciążeniami. Dodatkowo, wersje obrotowe są dostępne ze zintegrowanym zderzakiem eliminującym odgłosy i wibracje związane z normalną pracą zatrzasku, poprzez uwięzienie zapadki pomiędzy gumowym zderzakiem i rotorem.

Uruchamianie zatrzasku
Jedynym widocznym elementem mechanizmu jest element uruchamiający, stanowiący interfejs między użytkownikiem i zatrzaskiem. Podczas, gdy niezmiernie ważna jest sama jego funkcjonalność, również ogólne „wyczucie” działania robi duże wrażenie na użytkowniku końcowym. W zależności od wymogów aplikacji, element uruchamiający również może zapewnić większą wytrzymałość i bezpieczeństwo.

Wybór odpowiedniego elementu uruchamiającego generalnie podyktowany jest tym, czy ma on pracować wewnątrz czy na zewnątrz pomieszczeń. Do aplikacji wewnątrz pomieszczeń najczęściej stosowane są cięgna i przyciski o konstrukcji typu flush (nie wystające ponad powierzchnię otaczającą) czy też tanie, proste cięgna T-handle. Są one produkowane z różnych materiałów, m.in. z tworzyw sztucznych w przypadku wersji ekonomicznych oraz z odlewanego cynku i odlewanego aluminium w przypadku wersji wymagających zapewnienia dostatecznej wytrzymałości mechanicznej.

W przypadku zastosowań na zewnątrz budynków w grę wchodzą również kwestie związane z wymaganym poziomem bezpieczeństwa, większymi gabarytami umożliwiającymi obsługę w rękawicach czy też wykonaniem z materiałów odpornych na korozję. Wybór wersji jest tu bardzo szeroki, od konstrukcji typu flush, po cięgna i przyciski. Do wszystkich dostępne są różne opcje zabezpieczenia kluczem.

Dla zwiększenia bezpieczeństwa w aplikacjach narażonych na próby kradzieży czy wandalizm, takich jak maszyny budowlane pozostawiane na noc w miejscu pracy, dostępne są dodatkowe elektromechaniczne zabezpieczenia dostępu np. w postaci pilota uruchamiającego wewnętrzny siłownik. Zaletą tego typu zabezpieczeń elektromechanicznych jest możliwość zdalnego monitorowania i nadawania uprawnień użytkownikom, poprzez generowanie cyfrowej bazy danych uprawnień, które mogą być następnie wykorzystane do wykazania zgodności z wymogami stowarzyszeń przemysłowych, takich jak np. CESAR w UK.

Kabel połączeniowy
Po wyborze zatrzasku obrotowego i elementu uruchamiającego należy pamiętać, że ich efektywność będzie tylko taka, jak efektywność łączącego je kabla. Problemy mogą wystąpić w sytuacji, gdy inżynier dobiera oddzielnie poszczególne elementy bez rozważenia, czy rzeczywiście mogą one ze sobą współpracować. Aby zapewnić poprawne działanie aplikacji, najlepiej polegać na doświadczeniu dostawcy oferującego wszystkie trzy kluczowe elementy systemu.

Zadaniem kabla jest efektywne przeniesienie siły mechanicznej z elementu uruchamiającego do zatrzasku obrotowego, pozwalając odblokować go tak szybko i bezpiecznie, jak jest to możliwe. Inżynierowie mają do wyboru kable gołe i powlekane – używane generalnie w miejscach dobrze widocznych – oraz kable w osłonach dających możliwość ich poprowadzenia w miejscach trudno dostępnych np. wokół rogów obiektów, zapewniając lepszą ochronę i łatwość instalacji w aplikacji docelowej. Najlepiej, gdyby główna żyła kabla była wykonana ze stali nierdzewnej, zapewniającej równocześnie odporność na korozję i minimalne wyciągnięcie nawet po tysiącach cykli pracy. Tuleja ślizgowa z żywicą acetalową zapewnia płynny ruch kabla, a płaszcz polipropylenowy chroni go przed uszkodzeniem mechanicznym i ułatwia zakrzywianie go i przeprowadzanie przez przegrody.

Wielu producentów oferuje różne warianty zakończenia kabla z których najpopularniejsze to walec, „L”, „Z”, oczko i kulka. Ci, którzy oferują kompletny system zatrzasków obrotowych pomogą określić jaki typ zakończenia jest optymalny w przypadku mechanizmu zatrzaskowego i elementu uruchamiającego, tak aby zapewnić jego długoterminową kompatybilność, ergonomiczną pracę i minimum czynności serwisowych.

Od wyboru komponentów składowych systemu zatrzaskowego zależy jego jakość. Aby zapewnić maksymalną funkcjonalność i niezawodność należy uważnie dobierać mechanizm zatrzaskowy pod kąt
em specyficznych wymogów w konkretnym zastosowaniu. Dobrze wyczuwalny moment przełączenia mechanizmu uruchamiającego wraz z jego niezawodnym działaniem wzmacnia u użytkownika wrażenie wysokiej jakości wykonania produktu. Wysokiej jakości kabel łączący mechanizm z zatrzaskiem jest równie ważnym elementem systemu, jak pozostałe.

Wybierając odpowiedni element uruchamiający, zatrzask i kabel od sprawdzonego dostawcy można być pewnym, że zarówno cały system, jak i jego poszczególne elementy przeszły szereg testów zapewniających zgodność lub nawet wykraczających poza wymogi standardów przemysłowych.

Więcej informacji można znaleźć pod adresem www.southco.co.uk