Oprogramowanie ABB wzmocni polski rynek energii elektrycznej

1288

ABB AbilityTM Network Manager Market Management System wzmocni polską sieć elektroenergetyczną, umożliwiając niezawodne dostawy energii elektrycznej.

Firma ABB dostarczy na zlecenie operatora krajowego systemu przesyłowego – Polskich Sieci Elektroenergetycznych S.A. (PSE S.A.) – nowoczesny system informatyczny ABB Ability Market Management System (MMS). Będzie to pierwsza w Europie kontynentalnej instalacja wykorzystująca szczegółowy model sieci elektroenergetycznej, wspierający bezpieczną technicznie, niezawodną i wydajną pracę krajowej sieci w ramach europejskiego rynku energii. Decyzja o wdrożeniu systemu jest elementem strategii rozbudowy i modernizacji krajowej sieci.

Polska, dzięki swojemu położeniu geograficznemu w regionie, posiada połączenia międzysystemowe sieci przesyłowej z większością krajów sąsiednich. Dzięki tym połączeniom Polska uczestniczy w europejskim rynku energii elektrycznej. Oprócz korzyści z uczestniczenia w europejskim rynku energii, połączenia międzysystemowe narażają KSE na niekorzystne zjawiska jakimi są niekontrolowane przepływy energii elektrycznej pomiędzy krajami sąsiednimi (np. z Niemiec do Polski), które znacznie obciążają polską sieć.

Decyzja PSE S.A. o modernizacji swoich systemów poprzez wdrożenie zaawansowanego rozwiązania klasy MMS ma ułatwić operatorowi integrację w ramach europejskiego rynku energii elektrycznej i umożliwić skuteczne zarządzanie krajowym rynkiem. MMS firmy ABB pomoże w zbilansowaniu w czasie rzeczywistym dostaw i zapotrzebowania na energię w kraju, maksymalnie wykorzystując możliwości przesyłowe sieci przesyłowej. Dzięki nowym funkcjonalnościom można zwiększyć bezpieczeństwo energetyczne dla całego łańcucha rynku energii w Polsce oraz ułatwić transgraniczną wymianę energii w Europie.

– Cieszymy się, że nasze najnowsze rozwiązanie ABB Ability Market Manager otwiera kolejny etap długofalowej współpracy z PSE S.A. – powiedział Paweł Łojszczyk, krajowy dyrektor zarządzający ABB w Polsce. – Chcemy nadal wspierać cyfryzację polskiej sieci elektroenergetycznej i działania na rzecz zapewnienia niezawodnych dostaw energii elektrycznej do milionów odbiorców, wzmacniając tym samym naszą pozycję preferowanego partnera w tworzeniu mocniejszej, bardziej inteligentnej i przyjaznej dla środowiska sieci.

ABB współpracuje z polskim operatorem systemu przesyłowego od wielu lat, wspierając rozbudowę i modernizację krajowej sieci elektroenergetycznej. Potrzeba tych usprawnień wynika z rosnącego zapotrzebowania na energię na terenach zurbanizowanych, integracji nowych źródeł energii odnawialnej oraz budowy mostów (interkonektorów) elektroenergetycznych, takich jak dostarczone przez ABB połączenie HVDC LitPol, umożliwiające obrót energią elektryczną między Litwą a Polską. ABB posiada w Łodzi duże centrum produkcyjne transformatorów. Wytwarzane lokalnie urządzenia mają znaczący udział w krajowej infrastrukturze elektroenergetycznej.

Background
Jednym z nadrzędnych celów działalności PSE S. A., jako operatora systemu przesyłowego (OSP), jest gwarantowanie niezakłóconego, bezpiecznego i efektywnego zarządzania krajowym systemem elektroenergetycznym (KSE). Odbywa się to poprzez prowadzenie ruchu w sieci przesyłowej oraz sterowanie przepływami energii elektrycznej w tej sieci. W KSE funkcjonuje rynek energii elektrycznej, w tym rynek bilansujący, którym zarządza OSP. Działania OSP w zakresie prowadzenia ruchu oraz rynku energii zapewniają w sposób bezpośredni (lub pośredni) bezprzerwowe zasilanie w energię elektryczną wszystkich odbiorców w całym kraju – podmiotów z sektora przemysłowego i produkcyjnego, placówek publicznych, jak i polskich gospodarstw domowych.
OSP użytkuje systemy informatyczne wspierające podstawowe działania PSE S. A. w zakresie prowadzenia ruchu w KSE, zarządzania krajowym rynkiem energii (w tym rynkiem bilansującym) oraz udział w europejskim rynku energii. Systemy dyspozytorskie były budowane od lat 90. XX w., a systemy IT wspierające rynek energii od początku XXI w., później wielokrotnie modyfikowane, modernizowane i rozwijane.
OSP podjął decyzję o gruntownej modernizacji systemów IT wspierających zarządzanie krajowym rynkiem energii (w tym rynkiem bilansującym) oraz udziałem w europejskim rynku energii, poprzez wprowadzenie nowego systemu klasy MMS.
System Market Management System (MMS) jest jednym z kluczowych narzędzi pozwalających na zarządzenia i kontrolę bezpiecznej technicznie pracy KSE. System  MMS wspiera zarządzanie rynkiem energii – realizacją zawartych przez uczestników umów kupna/sprzedaży energii i bilansowanie w czasie rzeczywistym zapotrzebowania na energię elektryczną z jej produkcją w KSE z wykorzystaniem modelu sieci.
Funkcją systemu MMS będzie wspieranie efektywnej kosztowo i bezpiecznej technicznie pracy krajowego systemu elektroenergetycznego oraz jego integracji w ramach europejskiego rynku energii elektrycznej. Zostanie to osiągnięte poprzez wykorzystanie w realizacji procesów rynku energii nowoczesnych metod zarządzania pracą KSE, opartych na dokładnym modelowaniu kosztowych i technicznych aspektów funkcjonowania systemu elektroenergetycznego.

Rozwój strategii rynkowych
Zarządzanie rynkiem bilansującym (tzw. rynkiem technicznym, który nie jest miejscem handlu energią, a odpowiada bilansowanie sytemu oraz za fizyczną realizację umów) jest podstawowym instrumentem operatora systemu przesyłowego używanym do zbilansowania zapotrzebowania na energię odbiorców i dostaw energii elektrycznej. Dzięki stworzeniu nowego systemu MMS, OSP będzie mógł dokonywać ostatecznego zbilansowania produkcji i zapotrzebowania energii w kraju w sposób efektywniejszy oraz z maksymalnym wykorzystaniem możliwości przesyłowych sieci przesyłowej. Ma to ogromny wpływ na budowanie rynkowych strategii energetycznych przez uczestników rynku i tym samym gwarantowanie bezpieczeństwa energetycznego dla całego łańcucha rynku energii w Polsce.
Jedną z zalet wdrożenia dostarczanego do PSE S.A. przez ABB systemu MMS, jest właśnie zwiększenie zakresu dostępnych dla uczestników rynku informacji o funkcjonowaniu systemu elektroenergetycznego, co pozwoli znacznie wesprzeć ich w budowaniu strategii rynkowych, a realizacja zadań przez operatorów systemów zyska na przejrzystości.

Bezpieczeństwo energetyczne
W sierpniu 2015 roku, po raz pierwszy od dziesięcioleci, w polskim systemie elektroenergetycznym OSP wprowadził ograniczenia w dostarczaniu i pobieraniu energii eklektycznej. Konieczność wprowadzenia ograniczeń wynikła ze splotu niekorzystnych zjawisk – wysokiej awaryjności jednostek wytwórczych, wysokich temperatur powodujących, z jednej strony wzrost zapotrzebowania na moc w KSE a z drugiej strony obniżenie dyspozycyjności jednostek wytwórczych chłodzonych wodą z rzek. Ograniczenia wprowadzone przez OSP były środkiem zaradczym broniącym KSE przed realną groźbą blackoutu.
Obecnie użytkowane przez PSE S. A. systemy informatyczne do wspierania prowadzenia ruchu i zarządzania rynkiem energii, nie umożliwiają wykorzystania w pełni możliwości przesyłowych KSE oraz bilansowania zapotrzebowania mocy odbiorców z wielkością wytwarzania. Systemy te nie są wyposażone w nowoczesne narzędzia modelowania KSE. Skutkuje to koniecznością stosowania przez OSP ostrożnościowego podejścia do zarządzenia ruchem. Wykorzystanie nowoczesnego systemu MMS w przyszłości zmniejszy ryzyko blackoutu w sytuacjach zagrożenia bilansu mocy jakie miało miejsce w sierpniu 2015 r.

Uruchomienie nowego systemu MMS, które planowane jest na 2021 rok, zbiega się w czasie z pełną integracją krajowego rynku energii z europejskim rynkiem energii elektrycznej.

Jednym z zadań MMS jest tworzenie i wykorzystywanie ofert bilansujących z KSE dla transgranicznego europejskiego mechanizmu bilansowania
W celu ograniczenia niekontrolowanych przepływów energii elektrycznej pomiędzy krajami sąsiednimi, OSP podjął decyzja o instalacji transgranicznego przesuwnika fazowego, który wstrzymał niekontrolowane przepływy energii elektrycznej z Niemiec, znacznie obciążające polską sieć.

Przesuwniki fazowe produkowane są również w fabryce ABB w Łodzi – to jedyna fabryka w Polsce wytwarzająca te zaawansowane urządzenia. W tym roku ABB podpisała umowę z PSE S. A. na dostawę kolejnych przesuwników fazowych do stacji elektroenergetycznej Joachimów (województwo śląskie).

Budżet inwestycji PSE do 2022 roku wynosi blisko 10 mld złotych. Swoją rolę w procesie modernizacji polskiego systemu przesyłowego spełni też system MMS, który dzięki wykorzystaniu modelu sieci przesyłowej umożliwi dokładne planowanie pracy KSE, w tym koordynację, wyłączeń elementów sieci oraz źródeł wytwórczych.

Cyberbezpieczeństwo – ochrona danych krytycznych
Wdrożenie systemu MMS, kluczowego dla zapewnienia bezpiecznej i niezawodnej pracy KSE, zapewni również podniesienie bezpieczeństwa procesów związanych z pozyskiwaniem, gromadzeniem, przekazywaniem i udostępnianiem danych i informacji pomiędzy OSP a użytkownikami KSE (wytwórcami, odbiorcami). Jest to szczególnie ważne w dobie nasilających się w regionie i na świecie cyberataków na infrastrukturę krytyczną państw oraz przedsiębiorstw energetycznych.

Źródło: ABB i PSE S.A.